Mammoet

SKELET
In de prehistorie leefden er in ons land vele dieren. Een erg tot de verbeelding sprekend dier uit dit verre verleden is de mammoet. Geologen hebben bij het bestuderen van de aardkorst heel wat resten van deze olifantachtige gevonden. Ook in de Roerstreek zijn mammoetresten gevonden. De werkgroep geologie heeft uit verschillende botresten een mammoetskelet gereconstrueerd. Bij dit dier en zijn leefgewoonten willen we kort stilstaan.

FAMILIE VAN OLIFANT
De mammoet kwam tijdens het Pleistoceen - het geologische tijdperk dat duurde tot ongeveer 10.000 jaar geleden en een aantal ijstijden kende - voor in Europa, Noord-Amerika en Noord-Azië. Het dier was geheel aangepast aan het leven in koude, vlakke gebieden. De mammoet leefde 's zomers vooral van gras en planten, terwijl het 's winters twijgen van bomen at. Bovendien maakte de mammoet in de winter gebruik van een vetreserve die zich in een bult op zijn schouders bevond. De mammoet was vooral een opvallende verschijning vanwege zijn grote, wijduitstaande slagtanden. De afmetingen van deze slagtanden wekken de indruk dat het hier om een dier van gigantische grootte gaat. De mammoet was echter ongeveer even groot als de huidige Afrikaanse olifant. Wel dient gezegd te worden dat de grootte van het dier per soort varieerde; de ene mammoet was groter dan de andere.

JACHT
Zo'n 150.000 jaar geleden maakte de Neanderthaler-mens al jacht op de mammoet. De Neanderthalers jaagden in groepsverband op allerlei dieren. De vangst van een mammoet betekende voor hen een voedselvoorraad voor  lange tijd. De mammoet werd waarschijnlijk via een vooropgezet plan gevangen; jongere en zwakkere exemplaren werden door een groep jagers naar een goed gecamoufleerde valkuil gedreven. Eenmaal daarin terechtgekomen werden de dieren met speren en andere wapens gedood. Ongeveer 10.000 jaar geleden stierf de mammoet uit.

SLAGTANDEN
Aan het uiterlijk van de kiezen van de mammoet kan de geoloog zien welke mammoetsoort het betreft. Met name in extreem koude gebieden waar de grond voortdurend bevroren is - de zogenaamde permafrost - worden veel goed geconserveerde mammoetresten gevonden. In Siberië zijn zo al enkele vrijwel volledige mammoetlijken ontdekt. In Rusland wordt er zelfs gericht gezocht naar de ivoren slagtanden van het dier. In een tijd dat de internationale ivoorhandel aan steeds strengere eisen en controle onderworpen wordt, is het opgraven van ivoren slagtanden een lucratieve bezigheid.

VONDST IN OOL
In de Roerstreek zijn er bij baggerwerkzaamheden de nodige mammoetresten gevonden. In de buurtschap Ool bij Herten werd een slagtand van een mammoet gevonden. Deze vondst werd door de vinder aan het museum geschonken en maakt nu deel uit van het mammoetskelet in de vitrine. Helaas worden er in deze contreien nooit min of meer complete resten gevonden. Laten we hopen dat het nog in leven zijnde familielid van de mammoet niet hetzelfde lot zal ondergaan als zijn voorganger en binnenkort alleen nog maar in een museum te bewonderen zal zijn.

Meer informatie:
HVR-jaarboek 1972, pagina 88-90; Th. Heijen: Fossielen uit het Limburgse grind.
De Klepper, 23e jaargang, nummer 3, augustus 1991, pagina 19-25; P. Goertz: De mammoet.